Warto przeczytać

„W terapii najważniejsza jest relacja – to ona uzdrawia”. – Irvin D. Yalom

Mówi się, że tym, co posiada największą moc leczącą w psychoterapii jest relacja. Co do tego zgadzają się psychoterapeuci wszystkich nurtów: psychodynamicznego, humanistycznego, poznawczo-behawioralnego i innych. Carl Rogers, twórca nurtu humanistycznego, w swojej książce „Client Centered Therapy” z 1951 roku pisze, że podstawą jakiejkolwiek zmiany, która zaistnieje w kliencie, jest relacja między nim a terapeutą.

Aby taka relacja terapeutyczna się nawiązała, postawa psychoterapeuty wobec klienta musi spełniać trzy warunki: pierwszym jest kongruencja – terapeuta musi być osobą spójną i zintegrowaną, po to, by był przez swojego klienta postrzegany jako osoba autentyczna; drugim jest bezwarunkowa akceptacja – pacjent potrzebuje doświadczyć w relacji z terapeutą pozytywnego nastawienia, czuć się w pełni akceptowany i nieoceniany; trzecim i ostatnim warunkiem jest empatia – terapeuta musi przyjmować perspektywę pacjenta, współodczuwać razem z nim i w ten sposób dochodzić do większego zrozumienia, które potem przekazuje –werbalnie lub nie – swojemu klientowi (Rogers, 1951).

Psychoanaliza i psychoterapia psychoanalityczna bywa poddawana krytyce za to, że można ocenić postawę terapeuty jako chłodną, zdystansowaną. Wystarczy jednak sięgnąć do pism Zygmunta Freuda, który dość szybko w swojej praktyce doszedł do wniosku, że relacja między nim a pacjentem jest jak „woda, w której pływali”– otacza ich i determinuje większość ich zachowań (Freud, 1991). Gdzie indziej pisze o tym, co się dzieje, gdy ta relacja zostaje zaburzona: „Nawet najwspanialsze wyniki, jakie uzyskiwałem, zacierały się nagle, kiedy relacja przedmiotowa z pacjentem ulegała zaburzeniu.

Można ją było wprawdzie przywrócić, znajdując sposób na pogodzenie z pacjentem; ale był to dowód na to, że emocjonalna relacja przedmiotowa między lekarzem a pacjentem jest silniejsza niż cały proces katharsis, a ten właśnie czynnik wymykał się spod kontroli” (Freud, 1991).

W psychoterapii Gestalt relacja między terapeutą a pacjentem uznawana jest za miejsce „poznawania się i stawania całością”, żywe doświadczenie, które ma dynamiczny charakter, dlatego tym bardziej sprzyja przemianie. Tak pisze Yontef o relacji terapeuty z klientem: „Podstawowym narzędziem terapeuty jest oddziaływanie poprzez aktywną obecność, dialog egzystencjalny z pacjentem, w tym obszarze mieści się również spotkanie dwóch osób bez wymiany słów. Jako najwyższą formę kontaktu uznaje się opisane przez Bubera „Ja-Ty”, postawa wobec drugiej osoby jako godnej szacunku. Spotkanie „Ja-Ty” umożliwia człowiekowi stanie się całością. Aby nawiązać kontakt dwie odrębne osoby muszą stać się całością, ale każda z nich powinna uznać tożsamość drugiej. Relacja „Ja-Ty” obdarzona jest maksymalną siłą leczniczą, zapewnia kontakt między rdzeniem jednej osoby a rdzeniem drugiej” (Yontef, 1988).

Terapii poznawczo-behawioralnej, ze względu na krótszy czas trwania, zorientowanie na cel oraz dużą dyrektywność terapeuty, zarzucano bagatelizowanie relacji terapeutycznej. Aktualnie jednak i w tym nurcie coraz więcej mówi się o tym, że relacja ma kluczowe znaczenie, by terapia mogła się w ogóle rozpocząć, trwać tak długo, ile wymaga tego problem i jego złożoność, oraz skutecznie zakończyć. Tak na ten temat piszą Beck i Alford: „Relacja, przymierze terapeutyczne (working alliance) w terapii poznawczo-behawioralnej to związek pacjenta z terapeutą, który umożliwia dostęp do problemów pacjenta i ich konceptualizację, ale przede wszystkim zapewnia pacjentowi odpowiednie warunki do tego, by ufając terapeucie, mógł potraktować swoje przekonania i interpretacje jako hipotezy i zechciał je przetestować w wyobrażeniach lub rzeczywistości” (Beck, 2005).

Bibliografia:

C. R. Rogers, Client-Centered Therapy: Its Current Practice, Implications and Theory, London: Constable, 1951.

Z. Freud, Moje życie i psychoanaliza, Warszawa: Sfinks, 1991.

R. B. Dilts, Strategie geniuszy. Myśl jak Freud, Da Vinci i Tesla, Gliwice: Helion, 2013.

G. M. Yontef, „Dialog w terapii Gestalt” [w:] J. Santorski, Rezonans i Dialog. Dynamika uzdrawiającego spotkania, Warszawa: J. Santorski CO, 1993.

A. Beck, A. Alford, Terapia poznawcza jako teoria integrująca psychoterapię, Gdańsk: GWP, 2005.

AdRES

Helena Kistelska-Sikora - ZnanyLekarz.pl

PRZYDATNE LinkI

Psychoterapeuta

Gabinet Psychoterapii i Pomocy Psychologicznej w Lublinie

dr Helena Kistelska-Sikora